Brakuje obiektu?
Pomóż nam budować bazę gdańskich obiektów sztuki, wypełniając formularz i dodając zdjęcia
Technika: rzeźba w piaskowcu, metaloplastyka
Wymiary: całość ok. 5 m
Obiekt: Pomnik ma formę kolumny wspartej na prostopadłościennej bazie, zwieńczonej głowicą w kształcie sześcianu, na której umieszczono siedzącą postać astronoma z uniesioną ku niebu głową i z książką leżącą na kolanach. Figura jest umieszczona wewnątrz stylizowanej tzw. sfery armilarnej (używany od starożytności przyrząd astronomiczny będący modelem sfery niebieskiej, służący do wyznaczania współrzędnych równikowych i ekliptycznych), symbolizującej niebo otaczające obserwatora znajdującego się na Ziemi. Sfera armilarna została wykonana z blachy miedzianej . Na głowicy kolumny umieszczono napis wykonany z majuskułowych liter odlewanych z brązu: „Janowi Heweliuszowi gdańska młodzież 1973”. Inicjatorem budowy pomnika był prężnie działający w czasach PRL gdański klub Towarzystwa Przyjaciół Dzieci „Neptun”, a składki na budowę zbierano przez kilka lat na terenie gdańskich szkół.
W Gdańsku znajdują się aż trzy pomniki przedstawiające Heweliusza: oprócz opisywanego, jest to realizacja rzeźbiarza Wiesława Pietronia z 1973 r. na terenie byłej Szkoły Podstawowej nr 71 w dzielnicy Przymorze Małe oraz pomnik projektu Jana Szczypki z 2006 r. na skwerze przed Ratuszem Staromiejskim.
Miejsce: Pomnik od 1973 roku do lat dwutysięcznych ustawiony był na skwerze naprzeciwko Ratusza Staromiejskiego, przy ulicy Korzennej. Lokalizacja ta ściśle związana była z miejscem, w którym Jan Heweliusz miał swoje obserwatorium astronomiczne w latach 40. XVII wieku, na dachach trzech kamienic w okolicach Ratusza. Kamienice te istniały do 1945 roku. Na początku XXI wieku postanowiono wymienić starszą realizację pomnikową na nowy pomnik autorstwa Jana Szczypki oraz zrewitalizować skwer. Pierwotny pomnik przeniesiono na skwer przy ul. Wodopój – fundatorem nowej lokalizacji i prac konserwatorskich był Hotel Mercure Hevelius. Po konserwacji ponownie odsłonięto pomnik 8 grudnia 2014 roku.
Informacje o autorze: Michał Wojciech Gąsienica-Szostak – ur. w 1936 r. w Zakopanem. Ukończył Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem, a następnie PWSSP w Gdańsku (obecnie Akademia Sztuk Pięknych) na Wydziale Rzeźby. Po uzyskaniu dyplomu w 1961 r. pracował na macierzystej uczelni jako asystent. W latach 1973-1981 był dyrektorem Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem. Tworzy rzeźbę w drewnie i piaskowcu, jest także autorem wielu rzeźb pomnikowych i plenerowych na terenie Polski.
Stan obiektu: dobry, po renowacji
Właściciel/opiekun: Gdański Zarząd Dróg i Zieleni
Autorka wpisu: Kora Kowalska
Pomnik Heweliusza powstał z autentycznej inicjatywy młodzieży uczestniczącej w działaniach klubu młodzieżowego „Neptun”, znanego z niezwykłych wychowawców młodzieży, jak np. społecznik Ryszard Kozłowski. Nietypowa organizacja klubu, w którym istniały „grupy podwórkowe”: Argonauci, Chochoły, Pingwiny, Rysie i in. oraz idea przyjaźni w relacjach i zainteresowania rzeczywistością wokół, zaowocowała licznymi, niekonwencjonalnymi w tamtych czasach działaniami. Organizowano „Graciarnie pod korzeniem” (pchli targ), „Bitwy z Królem Śmieciem” (wspólne sprzątanie), zgaduj-zgadule, wyprawy tropem lat minionych, pokazy filmów na podwórkach, poszukiwania skarbów czy wystawy osobliwości, a także historyczne wyprawy „odkrywcze”, przedstawienia amatorskie, turnieje czy też rysunkowe konkursy malowania kredą na asfalcie. Te wszystkie działania angażowały przy okazji młodzież w zgłębianie historii Gdańska. Z takiego spojrzenia na świat i doświadczeń zrodził się pomysł postawienia pomnika Jana Heweliusza z samodzielnie zebranych funduszy. Pieniądze zbierano w dziesiątkach klubów sympatyków budowy pomnika, robiono także zbiórki złomu miedzi (trudno osiągalnej w tamtym czasie) na elementy pomnika. Inicjatywa, z której powstał pomnik, jest charakterystyczna dla istniejącego w czasach PRL-u spontanicznego oporu wobec jałowej szarości życia pod dyktando propagandy politycznej. Tworzenie się obszarów wolności myśli i inicjatyw wokół niekonwencjonalnych osób, często działających pod formalnym szyldem instytucji państwowej na polu turystyki, popularyzacji sztuki, nauki, sportu, było ważnym zjawiskiem tych czasów, które chroniło społeczność przed degradacją osobistej niezależności i inicjatywy.
Pomóż nam budować bazę gdańskich obiektów sztuki, wypełniając formularz i dodając zdjęcia
