Rzeźba – fontanna Ziemia

Technika: rzeźba ceramiczna

Wymiary: ok. 5 m x 5 m

Obiekt: Obiekt składa się z niewysokich płyt ceramicznych ułożonych na planie kwadratu i otoczonych analogicznymi płytami w okręgu. Płyty ułożone są w taki sposób, by przypominały spękaną podczas suszy ziemię. W centrum rzeźby umieszczono źródło wody, które w założeniu miało obmywać płyty niczym „źródło nawadniające spragnioną ziemię”. Rzeźba była pomyślana jako fontanna, element sztuki wprowadzony na nowe osiedle z wielkiej płyty, który miał ocieplać beton i przywoływać skojarzenia z naturą. Kolorystyka obiektu jest naturalna. Niestety obecnie fontanna jest nieczynna od kilkunastu lat, co spowodowane jest sporem między miejscową parafią, na której terenie znalazła się rzeźba, a spółdzielnią mieszkaniową, która ma prawa do rzeźby. Tym samym rzeźba od wielu lat niszczeje. W 2022 roku postanowiono rozebrać fontannę i odbudować (ale już w innej formie) w innym miejscu Osiedla, jednak dokładne plany inwestycji nie są jeszcze znane.

Miejsce: Rzeźba „Ziemia” usytuowana jest w centrum ciągu pieszego osiedla Żabianka. Została zaprojektowana jako jeden z elementów małej architektury na tym osiedlu. Żabianka była pierwszym na Wybrzeżu osiedlem eksperymentalnym, gdzie między zabudowę blokową urbaniści postanowili wprowadzić sztukę. Grupa „Kadyny” (Edward Roguszczak, Maria Kuczyńska, Hanna Żuławska, Swietłana Zerling i architekt Jacek Krenz) opracowała nowatorski projekt o nazwie „Ceramika dla architektury”. Podczas plenerów o tej samej nazwie, odbywających się w latach 70. w Kadynach, uczestnicy warsztatów tworzyli koncepcje oprawy plastycznej dla nowo powstających dzielnic Gdańska. Głównym założeniem było połączenie architektury z ceramiką i sztuką, którego efektem byłaby nowa, funkcjonalna i jednocześnie przyjemna do życia przestrzeń. Oprócz fontanny, rzeźb wolnostojących, ceramicznych rzeźb ściennych i reliefów zespołowo opracowano sposób zagospodarowania przestrzeni placów pomiędzy budynkami mieszkalnymi. Zaprojektowano pagórki, place zabaw, przestrzenie zielone, kwietniki, „wioski indiańskie” czy „robinsonady” dla dzieci. Wszystko było wykonane z naturalnych materiałów, takich jak ceramika i drewno, w kolorach ziemi, tak, by maksymalnie skontrastować te przestrzenie z „odhumanizowanym” betonem budynków z wielkiej płyty. Współcześnie wiele z tych projektów zostało zniszczonych lub zabudowanych.

Informacje o autorze: Edward Roguszczak – ur. w 1927 r. w Siedleminie, zm. w 1997 r. we Wdzydzach. Studiował w latach 1947–1951 w PWSSP w Poznaniu. Dyplom uzyskał w 1952 r. w PWSSP w Gdańsku, w pracowni Stanisława Teisseyre’a. Brał udział w odbudowie Głównego Miasta, w trakcie której zaprojektował dekoracje kilku kamienic przy ulicy Długiej. Członek Grupy Kadyńskiej, w której współtworzył wraz z prof. Hanną Żuławską eksperymentalne warsztaty ceramiczne. Był inicjatorem międzynarodowych wystaw ceramiki w Sopocie „Tworzywo Ceramiczne w Sztuce Współczesnej”, Międzynarodowe Triennale Ceramiki, a także był organizatorem międzynarodowych plenerów „Ceramika dla Architektury”, które odbywały się w Kadynach. Projektował wnętrza urbanistyczne dzielnic mieszkaniowych: Żabianka, Zaspa, Piecki Migowo. Od 1988 r. był związany z Wdzydzami, wsią na Kaszubach, gdzie otworzył pracownię ceramiczną. Od 1992 r. pracował w Młodzieżowym Klubie Plama na gdańskiej dzielnicy Zaspa, gdzie wraz z młodzieżą realizował działania plastyczne i plenerowe. Jest także uznawany za duchowego patrona Festiwalu Teatrów Ulicznych i Plenerowych FETA.

Stan obiektu: częściowo zniszczony, wymaga renowacji

Właściciel/opiekun: Spółdzielnia Mieszkaniowa Żabianka/Parafia Matki Bożej Fatimskiej

Autor wpisu: Kora Kowalska