Pomnik Marii Konopnickiej

Technika: odlew w brązie

Wymiary: wys. figury: 220 cm, wys. całkowita 295 cm

Obiekt: Pomnik upamiętnia polską pisarkę Marię Konopnicką. Rzeźba przedstawia stojącą postać kobiety z książką w prawej ręce, w skromnym stroju, charakterystycznym dla początku XX wieku. Rzeźba odlana jest w brązie i umieszczona na sześciennym postumencie z jasnoszarego granitu, na którym, w części frontalnej, znajduje się tablica z napisem: „Maria Konopnicka 1842–1910”, którą zamontowano w 2017 r. w miejsce mosiężnych liter, które były często dewastowane. Pomnik został postawiony ze składek społecznych zgromadzonych przez Spółdzielnię Pracy Przemysłu Artystycznego „Artes” w Oliwie oraz inne spółdzielnie zrzeszone w Cepelii. Sam pomysł upamiętnienia Konopnickiej pojawił się w 1975 r., podczas zjazdu liceów ogólnokształcących noszących imię pisarki. W uroczystości odsłonięcia pomnika w 1977 r. wzięli udział prezydent Gdańska Jerzy Młynarczyk, przedstawiciele władz partyjnych i spółdzielni Cepelia, Towarzystwa im. Marii Konopnickiej, a także uczniowie szkoły z Pruszcza Gdańskiego, której patronką jest poetka.

Maria Konopnicka była polską pisarką okresu pozytywizmu, z obszernym dorobkiem literackim (poezja, nowele, beletryzowane reportaże, literatura dla dzieci i tłumaczenia) oraz publicystycznym (m.in. poruszała kwestię emancypacji kobiet). W Gdańsku przebywała wiosną 1906 r., mieszkając w domu przy Targu Węglowym 11.

Miejsce: Pomnik usytuowany jest na skraju Skweru im. Polskich Harcerzy w byłym Wolnym Mieście Gdańsku przy ul. Wały Jagiellońskie, naprzeciwko Bramy Wyżynnej. Figura Marii Konopnickiej skierowana jest w stronę Targu Węglowego, przy którym mieszkała w 1906 r. (Kohlenmarkt 11).

Informacje o autorze: Franciszek Duszeńko – ur. 6 kwietnia 1925 r. w Gródku Jagiellońskim koło Lwowa, zm. 11 kwietnia 2008 r. w Gdańsku. W latach 1942–1944 studiował w Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych we Lwowie u Mariana Wnuka. Od lipca 1943 do czerwca 1944 r. należał do Armii Krajowej (ps. „Gustaw”). Od 3 lipca 1944 r. do 8 maja 1945 r. więzień obozów koncentracyjnych Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen. Po wojnie od 1947 r. kontynuował naukę w Państwowej Wyższej Szkole Przemysłu Artystycznego w Łodzi, następnie w gdańskiej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych Sztuk Plastycznych, gdzie w 1952 r. uzyskał dyplom. Od 1950 r. asystent w gdańskiej PWSSP, od 1956 r. docent. W latach 1956–2000 prowadził Pracownię Rzeźby, od 1973 r. profesor nadzwyczajny, w latach 1981–1987 wybrany w pierwszych wolnych wyborach rektor Akademii Sztuk Pięknych. Od 1990 r. profesor zwyczajny. Debiutował w okresie socrealizmu, należał do zespołu plastyków pracujących nad renowacją Drogi Królewskiej. W jego monumentalnych realizacjach pomnikowych charakterystyczne jest łączenie abstrakcyjnych bloków kamienia z rzeźbą figuratywną: „Pomnik Pamięci Ofiar Obozu Zagłady” w Treblince (1964, z Adamem Hauptem i Franciszkiem Strynkiewiczem), „Pomnik Obrońców Westerplatte” (1966, z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim), „Pomnik Artylerzysty Polskiego” (1980) w Toruniu. Jest między innymi autorem ogromnej figury Chrystusa w kościele p.w. św. Józefa w Gdyni-Leszczynkach, rzeźby „Redemptor” w kościele Redemptorystów w Zamościu. W Gdańsku miał swoje pracownie przy ul. św. Ducha 101/103 oraz przy ul. Chlebnickiej 11/12.

Stan obiektu –

Właściciel/opiekun: Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku

Autor wpisu: Kora Kowalska