Murale dla Ukrainy

Technika: malarstwo ścienne

Obiekt:

Murale powstały na filarach estakady na skrzyżowaniu ulic Okopowej i Podwale Przedmiejskie kilka dni po wybuchu agresji Rosji na Ukrainę, która nastąpiła 24 lutego 2022 roku. Była to spontaniczna reakcja twórców, gest solidarności i wsparcia dla narodu ukraińskiego. Projekt udało się zrealizować w tak ekspresowym tempie dzięki szybkiemu uzyskaniu formalnego pozwolenia od Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni na wykonanie działania artystycznego. Artyści wspominają, że akcja malowania murali budziła zainteresowanie wśród przechodniów i osób przejeżdżających przez skrzyżowanie, którzy zatrzymywali się, gratulowali pomysłu, dając tym samym wyraz aprobaty dla działań artystycznych będących żywą reakcją na inwazję Rosji na Ukrainę.

Mural autorstwa kolektywu „klub2020” usytuowany jest na ścianie zachodniej pierwszego filaru od strony ulicy Okopowej i przestawia rosyjski czołg miażdżony potężną pięścią w ukraińskich barwach. Kompozycja dzieła zamyka się w kształcie zbliżonym do kwadratu wyznaczonym przez białe tło i wyrazisty kontur w kolorze niebieskim w górnej strefie i żółtym w dolnej. W centralnej części widoczna jest potężna dłoń ściśnięta w pięść, namalowana niebiesko-żółtym konturem, który płynnie przenika w ramy kompozycji muralu. Dolną strefę wypełnia czarno-białe przedstawienie czołgu wygiętego pod naciskiem pięści w formę u-kształtną. Po lewej stronie, wzdłuż palców zaciśniętej pięści, wznosi się armata czołgowa, a pod pięścią po prawej stronie widoczna jest flaga Federacji Rosyjskiej namalowana nad tylną częścią napędu gąsienicowego. Kompozycję dopełniają odłamki czołgu widoczne w środkowej partii muralu. Oszczędny, linearny sposób przedstawienia dłoni kontrastuje z rysunkiem czołgu ukazanego z większą dbałością o detal i trójwymiarowość formy.

Na ścianie zachodniej drugiego filaru od strony ulicy Okopowej znajduje się mural wykonany przez artystę o pseudonimie „Jay Pop”. Tworzą go malowane białą kreską na czarnym tle rysunki przedstawiające czaszkę w rosyjskim hełmie i uniesioną lewą dłoń zaciśniętą w pięść oraz napisy. Kompozycja muralu opiera się na prostych, czytelnych formach, charakteryzuje ją pionowy podział na dwie strefy, oddzielone białą linią narysowaną wewnątrz pionowej wnęki filaru. Po lewej stronie w trzech czwartych została przedstawiona czaszka w hełmie z napisem „RUSSIA” z twarzą zwróconą w prawą stronę. Nad rysunkiem widoczny jest napis „PUTIN = HITLER = DEAD MAN”, natomiast poniżej „CRIMINALS”. Po prawej stronie nad rysunkiem dłoni został namalowany napis „STAY STRONG UKRAINE!”, a pod nim „FRIENDS”. Tło dla czarnego prostokąta z białymi rysunkami stanowi ukraińska flaga, wypełniająca pozostałą część powierzchni filaru.

Mural Vasyl Savchenko jest usytuowany na wschodniej ścianie filaru na ulicy Okopowej przedstawia czarnego, dwugłowego orła, którego sylwetka jest pionowo przecięta      na pół przez miecz w żółto-niebieskich barwach. Dwugłowy orzeł wypełniający niemal całą powierzchnię filaru został przedstawiony w formie nawiązującej do heraldyki i stanowi bezpośrednie nawiązanie do herbu Federacji Rosyjskiej. Miecz w barwach ukraińskich został namalowany w pionowej wnęce filaru, dzieląc kompozycję na dwie strefy, z dwiema głowami orła zwróconymi w prawą stronę. Jelec miecza po lewej stronie przebija na wskroś głowę orła. Z kolei w czarne orle pióra wbija się od góry pięć mniejszych mieczy z niebieskimi rękojeściami i żółtymi głowniami. Dwa z nich są przedstawione      po lewej stronie, trzy po prawej. Barwy ukraińskie widoczne są również w formie dwóch opasek, z których jedna obejmuje szyję orła po prawej stronie. Druga natomiast opasuje lewe odnóże. Po lewej stronie u dołu zostały namalowane litery „ZZ”. Po prawej stronie u dołu kompozycji znajdują się inicjały autora „V.S”.

Miejsce:

Trzy murale dla Ukrainy znajdują się na trzech filarach estakady usytuowanej nad skrzyżowaniem ulic Okopowej i Podwale Przedmiejskie. Jest to jeden z najważniejszych  i najczęściej uczęszczanych gdańskich węzłów komunikacyjnych zlokalizowany w bliskim sąsiedztwie centrum Głównego Miasta, w pobliżu Teatru Szekspirowskiego i centrum handlowego Forum Gdańsk. Filary estakady tworzą swoistą galerię murali o tematyce polityczno-społecznej. Oprócz dzieł dla Ukrainy filary zdobią murale poświęcone między innymi postaci białoruskiego opozycjonisty i laureata Pokojowej Nagrody Nobla Alesia Bialackiego czy upamiętniające wydarzenia strajku w Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. Prace autorstwa klubu2020 i Jay Popa zostały namalowane na miejscu dawnych dwóch murali powstałych w 2012 roku w ramach akcji „Maraton Pisania Listów Amnesty International”, w trakcie której pisano apele o uwolnienie Alesia Bialackiego.

Informacje o autorach:

klub2020 – pseudonim artystyczny warszawskiego kolektywu założonego w 2015 roku. Członkowie kolektywu zajmują się tworzeniem murali oraz sztuką graffiti i są reprezentowani przez warszawską Galerię V9.

Jay Pop (Jacek Wielebski) (ur. 1987) – grafik, malarz, animator kultury, współzałożyciel Stowarzyszenia Traffic Design (2010), z którym realizuje w Gdyni projekty związane z designem, sztuką i estetyką w przestrzeni publicznej, między innymi Festiwal Traffic Design (od 2018 roku w formule oraz Biennale Designu i Sztuki Miejskiej w Gdyni), re:design (także w Warszawie i innych miastach), Mapy sentymentalne oraz Białe bloki. W ramach działalności Stowarzyszenia i we współpracy z innymi organizacjami pozarządowymi założył tuBAZĘ – przestrzeń kreatywną na terenie Parku Kolibki w Gdyni, miejsce, w którym organizowane są spotkania, warsztaty, wystawy i inne wydarzenia o tematyce skoncentrowanej wokół architektury, designu, estetyki w przestrzeni publicznej i technologii. Absolwent Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Od lat 90. tworzy w nurtach street art i graffiti. Współpracował przy realizacji projektu Gdańskie Fasady OdNowa. Jego murale wykonywane pod pseudonimem Jay Pop często stanowią komentarz do aktualnych wydarzeń społeczno-politycznych w kraju i na świecie. Zajmuje się również projektowaniem szyldów, neonów, bram i ogrodzeń, tworząc realizacje na styku typografii, grafiki i architektury.

Vasyl Savchenko (ur. 1994) – artysta interdyscyplinarny, grafik, projektant, współzałożyciel Fundacji Savchenko (2021) w Gdańsku zajmującej się promocją sztuki, działań artystycznych i edukacyjnych, prowadzącej artystyczną przestrzeń Savchenko Gallery, a od lutego 2022 roku koordynującej także działania pomocowe na rzecz wsparcia Ukrainy i jej obywateli. Absolwent Wydziału Malarstwa Ściennego Lwowskiego Koledżu Sztuk Użytkowych imienia Iwana Trusza (2012), Katedry Malarstwa Monumentalnego Lwowskiej Narodowej Akademii Sztuki (2017) oraz Wydziału Grafiki Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu (2018). Od 2018 roku pracuje na stanowisku asystenta w pracowni Technik Cyfrowych Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2019, 2022). Autor scenografii do opery „Krakowiacy i Górale” w reż. Barbary Wiśniewskiej (2017, Opera Wrocławska). Twórca serii wielkoformatowych rysunków wykonanych w technice węgla na papierze. W swojej twórczości wykorzystuje tradycyjne techniki graficzne takie jak linoryt, akwaforta, sitodruk. Autor wystaw indywidualnych, które były prezentowane w Gdańsku, Gdyni, Wrocławiu, Barcelonie i we Lwowie. Uczestnik około stu międzynarodowych projektów, wystaw zbiorowych, rezydencji i sympozjów w Polsce, Ukrainie, Niemczech, Słowenii, Bułgarii, Białorusi, Rumunii, Rosji, Włoszech, Hiszpanii, Stanach Zjednoczonych, Chinach, Japonii, Tajlandii i Egipcie.

Stan obiektu: dobry

Właściciel/opiekun: Gdański Zarząd Dróg i Zieleni

Autor wpisu: Gabriela Brdej