Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy

Technika: rzeźbiarstwo, metaloplastyka, założenie architektoniczne

Wymiary: 0,10 ha

Obiekt: Miejsce upamiętnienia zlikwidowanych gdańskich cmentarzy, które ma formę kompleksu architektonicznego. Prowadzi do niego ozdobna brama z żelaznym motywem drzewa oraz murkiem, na którym znajduje się gablota z informacją o koncepcji powstania Cmentarza Nieistniejących Cmentarzy, opatrzona logotypem Rady Miasta Gdańska oraz z fragmentem wiersza Wisławy Szymborskiej „Rehabilitacja”. Po przekroczeniu bramy znajdujemy się w wejściu, na które składają się: aleja wyznaczona przez rząd drzew i znajdujące się po bokach zabytkowe płyty nagrobne, a także wysokie, kamienne pylony umieszczone bliżej granic założenia architektonicznego oraz niskie ławy przywodzące na myśl płyty nagrobne. Plan tych elementów odzwierciedla plan świątyni, z nawą główną i bocznymi, a także z absydą utworzoną z zieleni, która znajduje się za centralnym punktem tego założenia. Jest nim pomnik w formie katafalku (lub też symbolicznego ołtarza), wykonany z czarnego granitu, w którym widoczne są świetliki w formie płaskich, okrągłych lamp, będące źródłem światła wydobywającego się z katafalku. Tuż pod płytą granitową widać kamienny pas z fragmentem wiersza Maschy Kaléko „Kadisz”. Od frontu katafalku: „…Tym, co imion nie mają” na kolejnych bokach: „Na grobie, | a tylko Bóg jedyny wie, jak kto | się zowie…”. Przy podstawie pomnik otaczają stylizowane fragmenty nagrobków związanych z pochówkami różnych wyznań niegdyś obecnych w Gdańsku. Tuż za katafalkiem znajduje się szpaler zieleni utworzony z żywopłotu, dalej widoczny jest nieco wyższy mur, wykonany z częściowo gładkich (w centrum), a częściowo ciosanych kamieni (po bokach).

Miejsce: Obiekt powstał z inicjatywy kustosz Muzeum Narodowego w Gdańsku Kaliny Zabuskiej oraz przy wsparciu radnego Michała Górskiego. Na jego lokalizację wybrano zaniedbany teren w rejonie kościoła pw. Bożego Ciała, w którego okolicy mieścił się dawniej teren nekropolii ewangelickiej (zlikwidowanej w 1956 r.). W najbliższym sąsiedztwie znajduje się również jedyny ocalały z tego cmentarza nagrobek – pomnik rodziny Klawitterów. Obecnie teren tego założenia architektonicznego jest również miejscem modlitwy ekumenicznej.

Informacje o autorze: Jacek Krenz – ur. w 1948 w Poznaniu. Absolwent Wydziału Architektury Politechniki Gdańskiej, tytuł doktora uzyskał w 1980 r., habilitację w dziedzinie architektury i urbanistyki otrzymał w 1999 r. Zajmuje się również ceramiką i malarstwem. Swoje prace prezentował na wystawach w kraju i za granicą, m.in. w Royal Watercolour Society w Londynie. Jest jednym z założycieli Wioski Artystycznej Wdzydze Kiszewskie oraz Stowarzyszenia Akwarelistów Polskich. Jego ważniejsze realizacje to Pawilon Gdański na Międzynarodowym Festiwalu 11 Cities/11 Nations Contemporary Nordic Art and Architecture, Leeuwarden (Holandia). Wykłada w Sopockiej Szkole Wyższej.

Hanna Klementowska – absolwentka Politechniki Gdańskiej, wykładowczyni na Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Rozprawę doktorską poświęciła zagadnieniu: „Rola małej architektury w tworzeniu tożsamości przestrzeni publicznej współczesnego miasta”. W przestrzeni Gdańska zrealizowała również inne dzieła architektoniczno-rzeźbiarskie.

Przy współpracy: Katarzyny Boguckiej-Krenz, Michała Krenza, Andrzeja Wójcickiego, Zygfryda Korpalskiego i Witolda Głuchowskiego.

Stan obiektu: dobry

Właściciel/opiekun: Park Kulturowy Fortyfikacji Miejskich „Twierdza Gdańsk”

Autor wpisu: Kinga Jarocka