Dekoracja ceramiczna Domu Technika NOT

Technika: płyty ceramiczne wypalane

Wymiary: –

Obiekt: Dekoracja ceramiczna fasady Domu Technika NOT stanowi kontynuację dekoracji umieszczonej wewnątrz budynku. Jest to dzieło totalne, w którym architektura współistnieje z dekoracją. Ściany głównego holu ozdobione są mozaiką wykonaną z wypalanych płyt ceramicznych w ceglanym kolorze, które tworzą abstrakcyjną, geometryczną kompozycję. Te same, okrągłe elementy pojawiają się na fasadzie frontowej budynku. Wewnątrz, na osi klatki schodowej mieści się kompozycja z pokrytych szkliwem kafli ceramicznych, ułożonych w abstrakcyjną kompozycję. Podobna mozaika istniała niegdyś także w barze wewnątrz budynku. Całość dekoracji została zaprojektowana i wykonana przez artystę plastyka Andrzeja Trzaskę.

Miejsce: Naczelna Organizacja Techniczna (NOT) powstała w 1945 r., w 1960 r. zawiązał się Komitet Budowy Domu Technika. W latach 60. i 70., by podkreślić postępowość polskiej myśli technicznej, NOT w wielu polskich miastach wybudowało nowe siedziby. Miały one także poprzez formy architektoniczne propagować nowoczesność. W kwietniu 1963 r. ogłoszono konkurs architektoniczny na zagospodarowanie terenu przy ul. Rajskiej w Gdańsku. Za zwycięski uznano projekt zespołu architektów Bolesława Kardaszewskiego i Ludwika Mackiewicza. Zakładał on wybudowanie domu towarowego (w miejscu powstałego później Madisona), dużego hotelu (w miejscu późniejszego Heveliusa), pawilonu handlowego, baru szybkiej obsługi, Domu Nauczyciela i Domu Technika. Z powodu trudności finansowych z czasem opracowano projekt oszczędnościowy, zakładający tylko budowę Domu Nauczyciela i Domu Technika. W końcu sierpnia 1965 r. rozstrzygnięto zamknięty konkurs architektoniczny na Dom Technika (brało w nim udział jedynie sześć biur projektowych z Wybrzeża). Pierwszą nagrodę zdobył zespół w składzie: Szczepan Baum, Zbigniew Budzyński i Danuta Olędzka.
Pod koniec 1969 r. rozpoczęto przygotowania do budowy, likwidując funkcjonujący tu jedyny wówczas w śródmieściu Gdańska strzeżony parking samochodowy. W 1970 r. przystąpiono do pierwszych prac ziemnych, w 1971 r. oddano stan surowy, budynek otwarto 30 marca 1974 r. Na froncie gmachu umieszczono tablicę wymieniającą fundatorów Domu Technika. Wykonawcą było Gdańskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego. Budynek, o kubaturze 33 430 m³, czterech kondygnacjach naziemnych (z tarasem w części parterowej) i jednej piwnicznej, w chwili otwarcia miał aulę na 450 miejsc, osiem sal konferencyjnych, księgarnię, czytelnię-bibliotekę czasopism technicznych, klub z kawiarnią, restaurację. W budynku funkcjonował Oddział Wojewódzki NOT, Wojewódzki Klub Techniki i Racjonalizacji, ośrodek informacji technicznej, francuskiej dokumentacji technicznej (z laboratorium językowym), wydawnictwo Budownictwo Okrętowe oraz biura 17 stowarzyszeń technicznych. Modernistyczny budynek stanął w centrum miasta, a architekci nadali mu oryginalną dekorację dzięki zastosowaniu zróżnicowanych materiałów – pojawiły się tu cegła, beton, tynk, szkło, a wewnątrz także drewno. Użyte materiały i formy są w dialogu z gdańską architekturą historyczną. Dom Technika jest bardzo dobrym przykładem współpracy architekta i plastyka, co zostało docenione już w 1974 r. podczas wystawy „Le Mur Vivant” w Paryżu.

Informacje o autorze: Andrzej Trzaska – ur. w 1935 r., zm. w 2019 r. Po ukończeniu malarstwa na Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu kontynuował studia na gdańskiej uczelni. Równolegle wraz z grupą studentów prof. Hanny Żuławskiej pracował w jej słynnej pracowni w Kadynach i to kadyńskie doświadczenia najbardziej wpłynęły na kształt przyszłej twórczości ceramicznej Trzaski. Debiutował na zbiorowej wystawie „Kadyny” w warszawskiej Kordegardzie w 1957 r. Sukces wystawy i wielki potencjał pracowni nie zostały jednak wykorzystane. W Kadynach rozpoczęto prace nad projektowaniem ceramiki do produkcji przemysłowej, niestety zakończyły się one niepowodzeniem. Trzaska indywidualnie współpracował z Cepelią, na początku lat 60. związał się z włocławską Spółdzielnią „Przyjaźń”. Głównym profilem działalności zakładu przed objęciem kierownictwa artystycznego przez Trzaskę była produkcja doniczek, w ciągu kilku lat wprowadził do produkcji wiele wzorów ceramiki dekoracyjnej i użytkowej: pater, świeczników, wazonów itp. Mimo pewnej standaryzacji produkcji cepeliowskich spółdzielni widoczne są w projektach z Włocławka wpływy doświadczeń z Kadyn i indywidualny styl Trzaski. Autor mozaik i dekoracji ceramicznych w przestrzeni Gdańska.

Stan obiektu: przed renowacją

Właściciel/opiekun: Naczelna Organizacja Techniczna

Autor wpisu: Kora Kowalska